NIEŻALENIE OD TEGO, JAKI PROJEKT OBIEKTU STWORZY ARCHITEKT, NA JEGO OSTATECZNY WYGLĄD I FORMĘ WPŁYW MA PRZEDE WSZYSTKIM ASPEKT FUNKCJONALNY. NIEMNIEJ JEDNAK, JAK KAŻDY ARTYSTA, ARCHITEKT CENI SOBIE NIEZALEŻNOŚĆ I SWOBODĘ PODCZAS TWORZENIA PROJEKTOW, WZBOGACAJĄC JE O CORAZ NOWSZE KSZTAŁTY.

Najlepszym przykładem z historii architektury jest Cenotaphe a Newton, obiekt zaprojektowany w roku 1783 przez Etienne-Louis Boullee na cześć Isaaca Newtona, tworcy teorii grawitacji. Projekt ten, kula wsparta na dwoch walcowatych bryłach, stanowi utopijną koncepcję, sprzeciwiającą się prawom grawitacji. Dzieło to nie stanowi jednak wyłącznie pochwały dla geniuszu Newtona; ma rownież za zadanie inspirować architektow do poszukiwania nowych rozwiązań, wykraczających poza to, co oczywiste i przyziemne. Tylko to, co wzniosłe, może być doskonałe. Gaudi stworzył swoj rewolucyjny ‘język kształtow’, przyjmując zupełnie inną perspektywę. Jego głowną zasadą było skupianie się na tym, co najbardziej przyziemne. Prawa grawitacji są badane przy pomocy systemu łańcuchow. Aby zbadać zjawisko linii siły, artysta rozciągał sznury wewnątrz szkieletu budowli. Tak właśnie powstała Sagrada Familia. Pierwszy kamień położono w roku 1882. Z uwagi na innowacyjną konstrukcję i zastosowane materiały, ukończenie kościoła było niemałym wyzwaniem. ‘Można przyjąć, że forma to swego rodzaju natura budowli, a projekt powinien stanowić odzwierciedlenie praw natury, ktore można powołać do życia stosując odpowiednią grę światła. 

WOLNOŚĆ FORMY

Począwszy od lat 70-tych, w architekturze pojawiają się coraz nowsze rozwiązania, a proces ten jest bardzo dynamiczny. Architekci starają się jak najlepiej wykorzystać nowe możliwości. Śmiałe wykorzystywanie najnowszych rozwiązań technologicznych stanowiło o potędze postmodernizmu. Modernistyczna filozofia ‘im mniej tym lepiej’, została zastąpiona przez postmodernistyczną teorię ‘umiar jest nudny’. Nieciekawe minimalistyczne rozwiązania zaczęto zastępować bogactwem form. Odpowiedni dobor form powoduje, że budowla sprawia wrażenie lżejszej lub cięższej, delikatnej lub bardziej zdecydowanej, większej lub mniejszej. Osiągnięte wrażenie zależy w dużym stopniu od użytych materiałow. Ściany zbudowane z naturalnego kamienia wydają się bardziej masywne niż te wykonane z cegieł, a ramy aluminiowe sprawiają wrażenie lżejszych niż ramy drewniane. Dzięki rożnorodności materiałow, nowe rozwiązania stały się dostępne, a barwa biała, ktora przeważała, została przełamana innymi kolorami. Forma triumfująco gorowała nad funkcją, jaką miał spełniać budynek. Białe kwadratowe bryły ustąpiły miejsca wielobarwnym budowlom, ktore zdawały się kpić z historycznych stylow architektonicznych. Stanowi to zupełne przeciwieństwo tworczości Boullee i Kahna, ktorzy bardzo poważnie traktowali rozwiązania stosowane w świątyniach starożytnej Grecji. Mniej liczyło się to, że budynki te nie komponowały się z otoczeniem.

‘JE NE SAIS PAS!’

Za formę oraz jej realizację nie odpowiada wyłącznie projektant. Anegdota na temat Le Corbusier’a, projektanta tworzącego w czasach Kahna, jasno obrazuje powyższe stwierdzenie. Dotyczy ona ‘idei formy’, ktora przyświecała Le Corbusier podczas projektowania sławnego wowczas pawilonu na wystawę Expo w Brukseli w roku 1958. Zapytany o to, czy z technicznego punktu widzenia zrealizowanie jego projektu będzie możliwe—przypominał on bardziej wyrzeźbioną przestrzeń niż budynek – Le Corbusier odpowiedział: ‘Je ne sais pas!’ (Nie wiem!) Innymi słowy, za techniczną stronę realizacji mojego projektu odpowiadają inżynierowie-konstruktorzy; sami muszą sobie z tym poradzić’.

ŻYCIE FORM

W niezwykle interesującej książce La vie des formes (Życie form w sztuce) Henri Focillon z roku 1934, autor stwierdza, że forma to coś więcej niż kontur, powierzchnia, rozmiar; forma nabiera znaczenia w zestawieniu z całym planem przestrzeni, z użytymi materiałami oraz z całą konstrukcją. Focillon dodaje: ‘Realistyczne projekty stanowią podstawę umożliwiającą architektom, takim jak np. Gaudi, konstruowanie niezwykłych form architektonicznych, tworzących niesamowite efekty wizualne. W czasach Gaudiego, architekci nie mieli do dyspozycji komputerow, a wybor materiałow był znacznie bardziej ograniczony. Niemniej jednak, Gaudi stworzył nowy świat form, zgodnie z definicją architekta podaną przez Kahna. Poszukując ciągle nowych materiałow, dążąc do innowacyjności i wykorzystując nowe możliwości techniczne, architekci ciągle się rozwijają. Z pomocą specjalistow z dziedziny technologii oraz konstruktorow, tworzone są fantastyczne, nowe formy. Wielu wspołczesnych czołowych architektow i konstruktorow kieruje się mottem: tylko to, co wzniosłe, może być doskonałe.