Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej

Położony na południowo-wschodnim końcu Polski, Przemyśl jest jednym z najstarszych miast kraju. Zbiory dokumentujące jego burzliwą historię zaczęto porządkować i archiwizować w roku 1910, najpierw pod opieką Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu, zaś od roku 1921 pod patronatem Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej. Instytucja ta przez prawie wiek istnienia wiele razy zmieniała swoją siedzibę, ostatecznie decydując się na przełomie wieków na budowę całkowicie nowego obiektu. W roku 2002 zorganizowano i przeprowadzono ogólnopolski konkurs architektoniczny, w którym spośród ponad 100 uczestników wybrano krakowską pracownię KKM Kozień Architekci. Budynek autorstwa KKM jest pierwszym zrealizowanym obiektem muzeum narodowego w powojennej Polsce. Przeznaczony do zabudowy teren stanowił prawdziwe wyzwanie, ponieważ był rozpostarty pomiędzy uczęszczanym targowiskiem Placu Rybiego a urokliwym, zadrzewionym skwerem, tuż obok ruchliwego ciągu pieszego. Zlokalizowane niedaleko ścisłego centrum miasta muzeum jest mieszanką regularności i geometrycznego rozchwiania, monumentalizmu i kameralności inspirowanej niewątpliwie okoliczną zabudową. Zasadniczo jest podzielone na dwie główne części: ortogonalne pudło wystawienniczowykładowe i poetycko ukształtowaną, przyklejoną do pudła część wejściową i administracyjną. Pudło jest trzykondygnacyjne i pokryte tynkiem, pozostała część obiektu jest czterokondygnacyjna i obłożona starannie przyciętym piaskowcem sperforowanym horyzontalnymi oknami.

FUNKCJONALNY PODZIAŁ

Nowy budynek zawiera wszystko, co jest typowe dla niedużego muzeum: 1200 m2 przestrzeni wystawienniczej, salę konferencyjną na 200 osób, bibliotekę, bar oraz 1000 m2 przestrzeni magazynowej, pracownię, pomieszczenia biurowe i pokoje gościnne. Podział funkcjonalny jest prosty: kondygnacja parteru przeznaczona została na wystawy czasowe oraz wykłady i konferencje, pierwsze piętro na ekspozycje związane z historią regionu, natomiast, nakryte rzędem dużych świetlików, piętro drugie na galerię sztuki. O ile budynek muzeum z trzech stron sprawia wrażenie nieprzystępnego, ograniczone-go potężnymi ścianami wyposażonymi w małe otwory okienne, tak elewacja czwarta jest przeciwieństwem trzech pozostałych: tutaj budynek  gromnym przeszkleniem o powierzchni 218 m2 otwiera się na przyległy, pełen zieleni plac. Po tej stronie usytuowane są przestrzenie wystawiennicze. Z jednej strony architekci chcieli uzyskać maksymalny efekt otwarcia wnętrza budynku na zewnątrz – dlatego zastosowali system szklenia słupowo-ryglowego CW 50 z grafitowymi profilami o grubości 50 mm, z drugiej strony, bojąc się nadmiernego południowo-wschodniego nasłonecznienia, zaprojektowali tu też serię pionowo zawieszonych lin stalowych, po których wspinać się ma zieleń.

HOL WEJŚCIOWY

Niewątpliwie najbardziej atrakcyjną przestrzenią w przemyskim muzeum jest wejściowy hall i umieszczona nad nim seria schodów i kładek prowadzących do poszczególnych galerii. Ten usytuowany pomiędzy dwoma głównymi składowymi muzeum, zakończony w poziomie parteru drzwiami prowadzącymi do budynku zarówno od strony Placu Rybiego, jak i zadrzewionego skweru, hall wejściowy jest w polskim krajobrazie architektonicznym na pewno wydarzeniem nietuzinkowym. Załamujące się ściany, umieszczone pod różnymi kątami schody oraz poetycka gra naturalnego, wpadającego od góry światła tworzą razem przestrzeń niespodziewanąi dramatyczną, niemalże katedralną, mogącą  wprowadzać gościa muzeum w niezwykły nastrój jeszcze przed wejściem w ortogonalnie uformowane przestrzenie wystawiennicze. W budynku muzeum zwraca uwagę także umiejętne pokierowanie dopływem światła. Obydwie ściany, w których zlokalizowano drzwi wejściowe są całkowicie przeszklone: wysokie i wąskie, wykonane głównie z zastosowaniem systemu ReynaersCW 50 i częściowo wzmocnione belkami  talowymi, wpuszczają dużą dawkę światła dziennego do niedużego holu. Same drzwi wykonano z kolei z zastosowaniem systemu Reynaers CS 68. Otwarty z dwóch stron hol wejściowy prowadzi do zamkniętej, oświetlonej z góry klatki schodowej, która przechodzi w serię mostków i antresol zawieszonych w górnej części holu, prowadzących do przestrzeni wystawienniczych. Świetliki dachowe, także wykonane w systemie CW 50, wydają się dawkować światło słoneczne, niejako kusząc odwiedzających muzeum do wejścia na jego najwyższą, najjaśniejszą kondygnację.

PIĘKNY REZULTAT

Uzupełnieniem zastosowanych wielkogabarytowych systemów są różne małowymiarowe elementy, takie jak przeszklone  ewnętrzne witryny, przepierzenia i inne elementy szklane, które również wykonano z komponentów Reynaers. Wspomniane wcześniej perforacje masywnej ściany pokrytej piaskowcem wypełniono oknami w ramach energooszczędnego, dwukomorowego systemu okienno-drzwiowego Eco w kolorze grafitowym, natomiast wszelkie okna i drzwi wewnętrzne zrealizowano w nieizolowanym systemie CS 59Pa. Trwała elewacja z piaskowca, dobra ślusarka, przyzwoite wykonawstwo oraz oczywiście solidna architektura autorstwa KKM Kozień Architekci dała niecodzienny rezultat w panoramie wschodniej Polski – budynek wartościowy nie tylko jako obiekt wysokiej kultury, ale też po prostu jako kolejny, właściwie sformatowany fragment tkanki miejskiej bardzo nastrojowego Przemyśla.